In gesprek met Kristien De Proost
Kristien De Proost is actrice en theatermaker. Als maker en schrijver vertelt zij over haar zoektocht naar vrijheid in haar werk en het belang van het omarmen van onzekerheid. Ze probeert de kwetsbaarheid en onvoorspelbaarheid van het creëren een warm hart toe te dragen. In ons gesprek hadden we het over creativiteit, zelfontdekking en de kracht van het toeval.
Door Diana Kistaubaeva
“Ik wil me niet vastpinnen op één identiteit, maar mezelf blijven vernieuwen en het avontuur aangaan.”
Hoe kijk je terug op jouw artistieke reis?
Ik denk vaak dat ik als schrijver nog steeds een beginneling ben. Elk nieuw project voelt als een nieuw begin, alsof ik opnieuw moet uitvinden hoe het moet. Natuurlijk beschik ik over een aantal vaardigheden en processen die ik door de jaren heen heb ontwikkeld, toch merk ik steeds dat ik telkens opnieuw moet zoeken. Wat ik ook één van de mooiste dingen vind: dat gevoel van ‘ik weet het nog niet’, het moment waarop je alweer iets nieuws ontdekt. Dat is wat me drijft. Ik wil die onbevangenheid bewaren, die twijfels, en het risico blijven nemen om als kunstenaar te blijven zoeken en ontdekken.
Is dat iets wat je bewust opzoekt?
Ik wil niet het gevoel krijgen dat ik het allemaal weet of dat ik me kan terugtrekken in een ‘comfortabele’ positie als maker. Zo’n houding zorgt ervoor dat je stopt met groeien. David Bowie bijvoorbeeld, die zichzelf altijd opnieuw bleef uitvinden, is voor mij een groot voorbeeld. Het niet vastpinnen op één identiteit, maar jezelf blijven vernieuwen en het avontuur aangaan. Dat spreekt me aan, en ik hoop dat ik datzelfde kan bereiken in mijn werk.
Wat trok je aan tot de residentie bij het Watlab?
Het Watlab biedt me de ruimte om te werken, en dat zonder het element van isolatie. Dat was precies wat ik zocht: de vrijheid om aan mijn eigen project te werken, binnen een collectief van makers. Een groep die je uitdaagt en die je een nieuwe kijk op dingen biedt. Ik ben een tijdje freelance bezig geweest, en het viel me op dat ik in verschillende projecten altijd in nieuwe, losse groepen terechtkwam. Soms voelt dat ongrijpbaar en bijna willekeurig. Het Watlab biedt een basis, iets vasts, een plek waar ik weer even deel van een groep kan zijn en waar ik tegelijkertijd mijn eigen pad kan blijven volgen.
“Het is de spanning tussen controle en vrijheid die mijn werk vormgeeft.”
Hoe belangrijk is toeval voor jou?
Toeval speelt zeker een rol in mijn werk. Ik geloof niet dat alles tot in de puntjes te plannen is. Wanneer ik schrijf probeer ik niet alles te controleren. Er is een moment van loslaten, waarin ik kijk waar de woorden me naartoe brengen. Dat is een beetje het toeval toelaten: de zin die volgt uit de vorige, de wending die je niet had kunnen bedenken, maar die toch perfect blijkt te passen. Natuurlijk heb ik een doel voor ogen, maar ik wil ook dat er ruimte is voor het onverwachte. Het is die spanning tussen controle en vrijheid die mijn werk vormgeeft.
“Het is als een soort ontdekkingsreis, waar je soms geen kaart hebt en niet weet wat je zult tegenkomen”
Je beschrijft een proces van zowel controle als loslaten. Is dat een spanningsveld waar je bewust mee omgaat?
Wanneer je de controle volledig uit handen geeft, kan je richting verliezen. Maar wanneer je alles strak in de hand houdt, loop je vast. Het is zoeken naar een balans tussen die twee polen die de zoektocht interessant maakt. In mijn schrijven probeer ik die ruimte te vinden, die balans tussen het sturen van mijn werk en het openstaan voor wat er onverwacht kan gebeuren. Soms werkt het, soms niet, maar het is juist dat spelen met de chaos die het opwindend maakt. Ik ben momenteel heel erg bezig met het idee van keuze en controle. Hoe nemen we beslissingen, en hoe kunnen we tegelijkertijd onszelf misleiden of zelfs onze eigen keuzes in twijfel trekken? Dit speelt een grote rol in mijn schrijfwerk, maar ook in mijn persoonlijke leven. Neem bijvoorbeeld placebo-effecten: het is fascinerend hoe ons geloof in iets de werkelijkheid kan beïnvloeden. Het idee dat we onszelf kunnen overtuigen van dingen die niet "objectief" waar zijn, maar die toch echte effecten hebben. Dit houdt me enorm bezig, vooral als het gaat over de manier waarop we dingen voor onszelf creëren, of dat nu in onze gezondheid, gedachten, of in het werk is.
Is er niet ook angst voor het onbekende?
Dat is het spannende, het onvoorspelbare. Er zijn momenten dat ik twijfel of wat ik doe wel goed is, of dat het überhaupt ergens naartoe gaat. Maar dat hoort erbij. Wat ik heb geleerd, is dat het vaak juist in die momenten van twijfel is dat je iets onverwachts ontdekt. Het is als een soort ontdekkingsreis, waar je soms geen kaart hebt en niet weet wat je zult tegenkomen, maar dat maakt het juist zo boeiend. Ik denk dat als je die onzekerheid volledig zou vermijden, je niet zou groeien. Het is in de twijfel en het experimenteren dat je nieuwe dingen leert, als maker en als mens. En dat is uiteindelijk wat ik wil: mezelf blijven uitdagen, steeds weer iets nieuws proberen en vooral niet in de valkuil stappen van denken dat ik alles weet.
Watlab
Het Watlab is een atelier, een broedplek, een laboratorium in de Blikfabriek in Hoboken waar de residenten dag en nacht terecht kunnen om elk aan hun eigen projecten te werken, en samen in gesprek gaan over het creatieproces.
Meer over dit project
Kristien De Proost (1972) is een Belgische theatermaker, schrijver en performer. Ze begon als freelance actrice bij
Kristien De Proost (1972) is een Belgische theatermaker, schrijver en performer. Ze begon als freelance actrice bij onder andere Toneelhuis en CAMPO/Victoria en sloot zich later aan bij het Brusselse theatercollectief Tristero, waar ze in 2013 haar bekroonde solovoorstelling Toestand creëerde. Na acht jaar touren met deze voorstelling verliet ze Tristero in 2017 om zich te richten op schrijven en nieuwe samenwerkingen, zoals Simon, Garfunkel, My Sister & Me met Bwanga Pilipili en In the Middle of Nowhere met Frederico Araujo. De Proost werkt aan haar eerste roman en speelt af en toe in films en series (Problemski Hotel, The Best of Dorien B., De Twaalf). Ze geeft ook les en coacht masterproeven aan KASK en RITCS.
...
