In gesprek met Emad Fouad

Hoewel de koude dagen al een tijdje zijn aangebroken, lijkt dat even in de achtergrond te zijn verdwenen door de warmte die Emad Fouad uitstraalt. Zijn poëzie weerspiegelt een reis van transformatie: van de drukte van Caïro naar de rust van België, van schreeuwen naar fluisteren. Zijn fascinatie voor Ramses Shaffy, met diens dualiteit van vrijheid en kwetsbaarheid, resoneert sterk met zijn eigen zoektocht naar identiteit. Emad laat zien dat poëzie een manier kan zijn om jezelf en de wereld (opnieuw) te ontdekken.

Door Diana Kistaubaeva

Hoe heeft jouw achtergrond jouw poëzie en de thematieken waarmee je werkt beïnvloed?
Als ik mezelf nu vergelijk met wie ik was toen ik in 2004 naar België kwam, zie ik twee totaal verschillende personen. Toen was ik wat statischer, iets minder ruimdenkend - ik dacht meer in hokjes na. België heeft me veel geleerd, niet alleen over een andere cultuur, maar ook over die van mezelf. Vanuit deze plek herbekijk ik mijn wortels met nieuwe ogen.

Dit zie je in mijn gedichten. Toen ik net begon, schreef ik met veel passie, bijna schreeuwend. Nu zijn mijn woorden rustiger, bijna fluisterend. De omgeving hier, de kalmte, de groene landschappen, en de mentaliteit van de mensen hebben me veranderd. Caïro, waar ik opgroeide, is een stad met miljoenen mensen, altijd hectisch. Mijn poëzie is nu beknopter, dichter bij de kern. Ik voel niet langer de behoefte om alles uitgebreid te zeggen.

Hoe weerspiegelt jouw huidige werk deze transformatie?
In mijn jeugd als dichter voelde ik de drang om alles te vertellen, alles vast te leggen. Dat was ook verbonden aan een soort bewijsdrang, een behoefte om mezelf te bevestigen. Maar nu ben ik ouder, rustiger. Ik wil meer vanuit de kern schrijven, het pure distilleren, de "nectar" van mijn ervaringen. Geen randanimatie, geen drama, alleen de essentie.

Je werkt momenteel aan een project over Ramses Shaffy. Wat trok je aan in zijn verhaal?

Het begon allemaal met een Nederlandse taalles. Mijn leraar raadde me aan om naar Nederlandstalige liedjes te luisteren om mijn uitspraak te verbeteren. Toen ik de naam Ramses Shaffy hoorde, was ik meteen gefascineerd – hij heeft Egyptische roots en ik ben een Egyptenaar die in België is komen wonen. Dat voelde als een vreemde connectie. Mijn ex-vrouw, Liesbeth, bleek ook nog eens genoemd naar Liesbeth List, Shaffy’s creatieve partner. Een mooi toeval!

Ik begon zijn werk te beluisteren en zijn leven te onderzoeken. Wat mij raakte, was hoe hij in zijn muziek en poëzie een ziel blootlegt die rauw en eerlijk is. Hij balanceerde tussen grote successen en diepe dalen, tussen vrijheid en falen. Dat duale aspect, die vrije ziel in hem, herken ik in mezelf. Zijn muziek is geen verzameling liedjes; het is poëzie, pure emotie.

Hoe heeft dat je eigen werk beïnvloed?
Ik werk al twintig jaar aan een project over Shaffy. Het heeft me in contact gebracht met zoveel verhalen, mensen, en inzichten. Maar het gaat niet alleen over Shaffy’s leven; het gaat ook over dat van mij. Hoe kijk ik als immigrant en schrijver naar vrijheid, naar identiteit? Zijn verhaal is een lens waarmee ik mijn eigen ervaringen bekijk.

Vrijheid lijkt een terugkerend thema in jouw werk. Wat betekent vrijheid voor jou als dichter?

Vrijheid is altijd een gevecht geweest, vooral in mijn cultuur. Mijn Arabische roots brengen een rijk verleden met zich mee, maar ook beperkingen, vooral door dogma’s en taboes. Poëzie geeft me de ruimte om dat verleden te herontdekken en te herscheppen.

Ik zoek naar de balans tussen het spirituele en het aardse, tussen traditie en vernieuwing. Soms is mijn werk erotisch, omdat erotiek in onze Arabische cultuur ooit een krachtige expressievorm was, tot de religie het heeft weggedrukt. Ik wil die verloren ruimte terugwinnen, die vrijheid om te schrijven zonder schaamte.

Hoe hoop je dat jouw werk en jouw verhaal anderen kunnen inspireren?

Mijn grootste les is dat ik mijn eigen talenten meer moet waarderen. Jarenlang heb ik in de schaduw gewerkt en weinig promotie gemaakt voor mijn eigen werk. Misschien komt het door mijn eigen aard dat ik niet aanklop bij culturele instellingen of vertalers, of dat ik geen uitgevers benader om reclame te maken voor mijn werk, zoals anderen dat wel doen. Ik heb vaak gedacht: wie zit er te wachten op de stem van een Egyptische dichter in België? Maar dat is een fout. Iedereen verdient een podium, en ik wil die stap nu maken.

Ik hoop dat mijn werk een dialoog opent, zowel over de rijkdom van de Arabische cultuur als over de uitdagingen van immigranten. Via Shaffy’s verhaal wil ik laten zien dat vrijheid altijd een strijd is, maar een die de moeite waard is.