De Eenzame Uitvaart
De Eenzame Uitvaart geeft een poëtisch laatste saluut aan mensen die meestal buiten de boot vielen tijdens hun leven en zonder aanwezigheid van naasten worden begraven. Wat rest is enkel nog het kleine ritueel: de urn of de kist, de bloemen en het gedicht.
Met het project maken we eenzaamheid die meestal verborgen blijft, zichtbaar.
Jaarlijks sterven een hoog aantal mensen zonder dat iemand naar hen omkijkt. De Eenzame Uitvaart zorgt voor een gelegenheidsgedicht speciaal voor de overledene die de dichter voordraagt op de uitvaart. Een eerbetoon aan de eenzaamheid, de vergeten dood.
op de hoogte blijven
We werken aan een nieuwe website voor De Eenzame Uitvaart. In de tijdelijkheid zijn de meest recente verslagen hier te vinden.
Wil je in de toekomst op de hoogte blijven van de verslagen en gedichten van De Eenzame Uitvaart?
Recente verslagen en gedichten uit Antwerpen en Leuven
over het project
Het idee voor De Eenzame Uitvaart is afkomstig uit Groningen, waar de toenmalige stadsdichter Bart FM Droog dit tot zijn taak rekende. Sinds 2002 brengen dichters ook in Amsterdam, Den Haag, Rotterdam, Utrecht, Nijmegen en andere Nederlandse steden een bijzonder saluut aan overledenen die verder geen bezoek op hun uitvaart hebben. De landelijke coördinatie was jarenlang in handen van F. Starik. Na zijn overlijden in 2018 nam Joris van Casteren het stokje over.
Maarten Inghels bracht het initiatief naar Antwerpen in 2009. Toenmalig stadsdichter Joke van Leeuwen schreef het eerste gedicht voor mevrouw J.V.L.
Het initiatief is vanaf 2015 ook ingevoerd in Leuven waar Peter Mangel Schots coördinator is. Sinds 2018 draagt Yella Arnouts de eenzame uitvaart in Antwerpen. In 2022 wordt de werking uitgebreid naar Brugge in samenwerking met Huis van de Mens.
Het respect en de solidariteit voor medeburgers staan centraal. Omdat niemand zomaar mag sterven, zonder dat iemand naar hen omkijkt. Met de verkregen informatie, die soms zeer summier is, onderzoeken de dichters het leven dat de overledene leidde. De dichter van dienst schrijft een persoonlijk gedicht waarmee de overledene ten grave wordt gedragen.
Telkens wanneer er een eenzame uitvaart plaatsvindt, wordt er naast het nieuwe gedicht, en een uitgebreide verslaglegging over de zoektocht naar het geleide leven en de weg naar de uitvaart gepubliceerd op de website.
Publicaties & evenementen:
De eenzame uitvaart, 40 verhalen en gedichten bij vergeten levens (2013).
Maarten Inghels blikt terug op de vijf jaar waarin hij coördinator en dichter was. Verhalen over de anonieme doden die hij mee naar hun laatste rustplaats begeleidde.
Een niemand die iemand werd (2016)
In het Maagdenhuismuseum werden ten tijde van de tentoonstelling over Arm en Rijk, eenzame uitvaart gedichten voorgedragen. Daarna volgde een panelgesprek over vereenzaming en identiteit.
Met: Maarten Inghels, F. Starik, Charles Ducal, Joke van Leeuwen, Peter Mangel Schots, Inge van Kerckhoven, Vanessa Broes, Daniel Christiaens (conservator Maagdenhuismuseum), prof. dr. Danielle Dierckx (departement Sociologie aan de Universiteit Antwerpen) & jazz saxofonist Ben Sluijs.
In samenwerking met het OCMW
Das Einsame Begräbnis – Geschichten und Gedichte zu vergessenen Leben (2016)
Edition Korrespondenzen bracht een Duitse vertaling van een aantal uitvaarten. Gekozen uit de drie Nederlandstalige uitgaven; ‘De eenzame uitvaart’ & ‘Een steek diep’ van F. Starik, en ‘De eenzame uitvaart’ van Maarten Inghels, Antwerpen).
De teksten werden vertaald door Stefan Wieczoreck.
The lonely funeral - poets at the gravesides of the forgotten (2018)
Engelse vertaling, uitgegeven door ARC Publications
Partners van dit project
EENZAME UITVAART NR. 106, MEVROUW E.K.
Mevrouw E.K. is geboren op 22 oktober 1956 te Fredeburg in Duitsland en in haar woning te Antwerpen overleden op 13 augustus 2016. Haar asuitstrooiing vond plaats op dinsdag 30 augustus 2016 op begraafplaats Schoonselhof. De Duitse ambassade is nog op zoek naar nabestaanden, maar tot op heden zonder resultaat. Er werd voor een begraving gekozen opdat mogelijke familie een bezoek kan brengen. Dichter van dienst was Lies Van Gasse.
Boven het grote, rode huis hangt de lucht strak als een laken,
maar dooraderd en betrokken, in een textuur waar ik van hou.
Tussen een zendmast en wat boeken span ik mijn opgelaten vel,
naar armen die luchten zoeken. Ik heb je nooit ontmoet,
maar ik herken je wel: je slepende stap van de gouden poort
naar het glazen huis, je over de tramsporen struikelende tongval
– je spreekt een taal die niet de mijne is,
maar die ik niettemin herken, en zo
vraag ik me af wat je hier bracht,
en hoe, en waar vandaan –
Boven mijn fiets, die ik net als jij tegen de gevel heb gegooid,
waar die klettert als een losgelaten schreeuw tegen de ochtend,
daar hangt nu een wolk: donker, zacht en eeuwig.
Zo zijn wij allemaal begonnen: licht dooraderd en betrokken,
met die waterige ogen, eeuwig starend naar hetzelfde blauw.
EENZAME UITVAART NR. 109, MEVROUW A.C.
Mevrouw A.C. is geboren op 24 juni 1920 te Hasselt en in woonzorgcentrum Sint-Anna te Antwerpen overleden op 4 maart 2017. Haar asuitstrooiing vond plaats op maandag 13 maart 2017 op begraafplaats Schoonselhof. Mevrouw A.C. babbelde graag, maar dementeerde. Ze had nog een dochter. Dichter van dienst was Joke van Leeuwen.
Voor A.C.
Al dat voorbij. De man ooit aan uw zijde
het leven dat u schonk, het houvast van het
denken, dat even nog iets weten werd en
dan verglijden. U hield van aanspraak
zie ons hier nu staan, we maken het wat
minder stil voor u, een beetje leven.
U had er vast iets van gezegd, zo’n grote auto
voor zo’n kleine urn, iets tegen dat voorbij
dat weer vergeten, u die zo graag iets zei.
EENZAME UITVAART 108, MENEER P.V.D.W.
Meneer P.V.d.W. is geboren op 28 juli 1944 te Serskamp en in woonzorgcentrum Sint-Anna te Antwerpen overleden op 4 maart 2017. Zijn begraving vond plaats op maandag 13 maart 2017 op begraafplaats Schoonselhof. Meneer P.V.d.W. was een zwembadbouwer van beroep, maar leed aan het einde van zijn leven aan psychische problemen. Hij dacht hij een boom was. Dichter van dienst was Maarten Inghels.
BIJ DE EENZAME UITVAART VAN EEN MAN DIE EEN BOOM WILDE ZIJN
Een boom te willen zijn
Om in huizen binnen te kijken
Bijvoorbeeld in een kantoor in een Frans hoekgebouw
Het verlangen een Frans hoekgebouw te zijn
Waarin een ambtenaar naar zijn gaatjesmaker staart
Een gaatjesmaker te zijn en gratis lucht te drukken
De gedachte het verlangen een kantoorartikel te zijn
O de wens een voorwerp van gesprek te zijn
Een nuttige bijzaak te zijn
Een envelop zijn met iemands naam op
Een kartonnen doos met uitnodigende flappen
Het verlangen te worden gevuld
De gedachte een telefoon
Te zijn tegen vochtige oren
Vast te worden gehouden
Intieme praatjes te horen
De gedachte het verlangen een deelnemer
De gedachte het verlangen een kopieerapparaat te zijn
De billen van een kantoorbediende te printen
In een donkere bureaulade te liggen
Elk denkbaar moment onverwacht vastgegrepen te worden
Een nietmachine te zijn om dingen tussen je benen te klemmen
Of het verscheurende verlangen een liniaal te zijn
De werkelijkheid ijken aan mijn onbuigzame karakter
Een houvast worden
Het verlangen in zee
Smeltende zon te zijn
Ergens anders ter wereld weer boven te komen
De gedachte het verlangen een boom
Om bloot te worden en opnieuw te beginnen
